Başta internet gençliği olmak üzere sinemayla az çok ilgilenen her internet kullanıcısının başvurduğu film veri bankası olarak adlandırabileceğimiz Imdb sitesinin en meşhur film listesi, Dünya'nın dört bir yanından sinemaseverlerin oylarıyla ortaya çıkan Top 250 yani sinema tarihinin en iyi 250 filmi (?) listesi genel seyirci profili çıkarma anlamında çok faydalı fakat bir o kadar da tartışmalı. Geçtiğimiz aylarda 'EKŞİ Sinema' sitesi bu listeye cevaben alternatif bir 250 film listesi hazırlamış ve epey ses getirmişti. Şimdi listedeki filmleri, sıralamalarını, neden bu listede olduklarını örneklerle kabaca değerlendirmeye çalışacağım.
250 filmlik listenin ilk sırasında uzun zamandır bir Stephen King uyarlaması olan The Shawshank Redemption (Esaretin Bedeli) yer alıyor. 838 bin oy alan filmin puanı da 9.2. Bir başyapıt olduğu konusunda hemfikiriz ancak neden ilk sırada olduğu sorusuna bakmak gerekir. Sinema seyircisi 'basit' ('basit' yanlış anlaşılmasın) düşünüyor, en önemli kriteri anlatılan hikayenin kendisini ne kadar etkilediği. Haklı da.. Eleştirmenler ise öncelikle filmin sinema sanatına yaptığı katkı çerçevesinde; anlatımı, yönetmenliği veya bir yenilik getirip getirmediği gibi kıstaslar ışığında irdeliyor. (Eleştirmen listelerinde The Shawshank Redemption'ı göremezsiniz.) Benim gibi sinefiller ise genel seyirci ve eleştirmenler arasında bir köprü görevi üstleniyor. Kısacası eleştirmen bakışının yanında seyirci hassasiyetiyle yaklaşıyoruz filmlere. Bu bakımdan Top 250 film listesinde The Shawshank Redemption ve peşi sıra gelen The Godfather part 1-2, Pulp Fiction, The Dark Knight, The Lord of the Rings: Return of the King gibi çok popüler filmlerin ilk 10 içerisinde konumlanmasını doğal karşılamalı. Listenin 6. sırasında tek mekanda geçen bir başyapıt görüyoruz, 12 Angry Men'i. İlk 10 içindeki 12 Angry Men ve The Shawshank Redemption'dan yola çıkarak şu yorumu yapabiliriz: Bu iki filmin ortak noktası işlemedikleri bir suçtan yargılanan ana karakterleri olması. The Shawshank Redemption'da hüküm giyen masum bir adamın özgürlüğe yürüyüşü, 12 Angry Men'de ise yine masum bir gencin ölümle yaşam arasında ince bir çizgide yürüyüşü, adaletin önyargılı bir jürinin ellerine bırakılması ve adım adım adaletin yerini bulması işlenir. Görünen o ki; bu ortak tema, düz ve sade hikaye anlatımı ve en önemlisi adaletin tecelli ettiği mutlu ve umut dolu finalleri bahsettiğimiz iki filmin sinemasal özelliklerinin de önüne geçerek onları zirveye taşımış. Toparlarsak, seyircinin ana karakterlerle kendisini özdeşleştirmesi onları daha unutulmaz kılmıştır.
Imdb'de oy kullananların daha çok hangi yaş aralığında olduğunu bilmesek de 18-35 yaş arası sinemaseverlerden oluştuğunu öngörebiliriz. Bu veri; en iyi 250 film listesinde 2000'li yıllardan 67, 90'lı yıllardan ise 39 film yer almasına bir açıklık getirmiyor. Imdb'nin Top 250 film listesine göre son 25 yılda sinema büyük bir atılım göstermiş ve en iyi 250 filmin yarısı bu kısacık süreçte çekilmiş. Esasen bunu söyleyen Imdb değil, seyirci. Tekrar listeye dönecek olursak bir çok klasik ve kült film listeye bile giremezken 2012'nin iki hit çizgi roman uyarlamasından The Dark Knight Rises'ın listenin 29, The Avengers'ın ise 107. sırada olması bu listeyi ciddiye almayı imkansızlaştırıyor. Hele hele bebelere balon, ergenlere popcorn olan The Avengers'ın böylesine iddialı bir listede ve bu filmlerin arasında ne işi var. Peki Christopher Nolan'ın bilim kurgu harikası Inception'ın listenin 14. sırasında olup bilim kurgu klasikleri Star Wars, Alien, The Matrix ve Terminatör 2 gibi janrın yine çok popüler örneklerinin üzerinde bulunması yeni ve hafızalarda taze olanın bu liste kapsamında daha şanslı olduğunu kanıtlıyor. Quentin Tarantino'nun son filmi Django Unchained da 8.5 ile şuan listenin 35. sırasına bulunuyor. Tarantino yine yapacağını yapmış ve bu puanı kesinlikle hak ediyor ancak asıl sorun sinema tarihine damgasını vurmuş klasiklerin çok yüksek puanlar alamaması. 2001: A Space Odyssey 8.3. ile 94. sırada, Blade Runner 8.2 ile 123. sırada, The Gold Rush yine 8.2 ile 136. sırada bulunmakta. Yeni neslin puanlamada modern filmlere bol kepçeden puan verirken aynı hassasiyeti klasiklere göstermediğini söyleyebiliriz.
250 filmlik listeyi incelerken yaşadığım en büyük şaşkınlık Sergio Leone'nin western başyapıtı Once Upon a Time in the West'inin listede 22. sırada olmasıydı. Çok daha gerilerdedir düşüncesindeydim fakat ön sıralarda olmasına sevindim. Klasik western anlatısının dışına çıkan, uzun planlardan oluşan bir filmin Casablanca, Seven, The Silence of the Lambs, Leon, Memento ve Citizen Kane gibi film listelerinin gediklilerini geride bırakması Imdb Top 250 listesi içinde çelişkili bir durum yaratıyor. Titanic ve Avatar'ın listeye giremediğini düşündüğümüzde daha da tuhaf görünüyor. Son olarak yönetmen klasmanında baktığımızda; 10 filmle Alfred Hitchcock'un zirvede olup, 8 filmle Stanley Kubrick'in onu takip ettiğini belirteyim.
Son söz: Nihayetinde çoğunlukla başyapıtlardan oluşan, sinema seyircisinin büyük katılımıyla oluşmuş bir film listesidir Imdb Top 250. Ciddiye almasanız da dikkate alın!
