Hollywood’da zaman zaman aynı yıl içerisinde birbirine ikizi kadar benzeyen filmler çekilir. Bu ikizleşmeye vereceğimiz en iyi örnek belki de 1964’te birkaç ay arayla vizyona giren edebiyat uyarlamaları Dr. Strangelove ve Fail Safe’dir. Ve maalesef Sidney Lumet’in insanın kanını donduran klasiği Kubrick’in başyapıtının gölgesinde kalmıştır.
Fail Safe’de mekanik bir hata sonucu nükleer bomba yüklü bir Amerikan filosunun Moskova’yı bombalama emriyle harekete geçmesi ve hedefine kitlenen filoyu geri çevirme çabaları işleniyor. Soğuk Savaş paranoyasının zirve yaptığı yıllarda bilhassa Amerikan halkının korkularını körükleyen Fail Safe, hikayesiyle size ne kadar çılgınca gelirse gelsin, meselesini ciddiyetle ele alışıyla iç acıtıcı bir gerçekliğe sahip. Lumet, hikayesini tüm çıplaklığıyla anlatmayı tercih ediyor ve gerilimi iliklerinize kadar hissetmenizi sağlıyor. Kubrick, aynı paranoyadan beslenen Dr. Strangelove’ı kara mizaha yaslanarak çekmiş ve eşi benzeri olmayan bir iş ortaya koymuştu. Film bir kıyamet senaryosunu beyazperdeye taşımasına karşın kara mizah tercihiyle seyirci üzerinde Fail Safe’in acıtıcı etkisini hissettirmemişti.
İnsan faktörünü devre dışı bırakıp, tüm sorumluluğu makineler üzerine atabilir miyiz sorusunu dile getiren Fail Safe, bunun mümkün olamayacağının altını çiziyor. Sanırım filmin en can alıcı noktası Amerikan başkanının finalde verdiği kararı açıkladığı andır. Bu öyle bir karar ki, insanoğlunun çaresiz kaldığında ne kadar ileri gidebileceğini gösteriyor. Asker ve pilotların savaş psikolojisinin kusursuz bir biçimde verildiği filmde iki başkan arasındaki telefon trafiği doyumsuz bir seyir sunuyor. Başkanlar ve iki ülke arasındaki güven sorunu da ustalıkla işleniyor diyebiliriz. Soğuk Savaş yıllarına dönüp baktığımızda nükleer silahlanma yarışının dünyamızın nihai sonunu getirebileceğini biliyoruz. O yüzden Fail Safe gibi filmler, ne kadar çılgın fikirlere sahip olsalar da yakın tarihimizden ve mevcut gerçeklikten güç alıyorlar.
Eugune Burdick ve Harvey Wheeler’ın birlikte yazdıkları Fail Safe’in bir de İngiliz sinemacı Stephen Fears imzalı bir Tv filmi uyarlaması var. Başarılı bir uyarlama olsa da tercihinizi Sidney Lumet’in başyapıtından yana kullanmanızı tavsiye ediyorum.
